Сонау Еуропадан сумаңдаған суық хабар жетті. Алты Алашқа аты мәлім Хасен Өралтай өтіпті дүниеден. Өмір бойы «Елім-айлап» соққан бір аяулы жүрек тоқтады. Ұлт аспанынан тағы бір жарық жұлдыз ағып түсті. Күні кеше тілге тиек, ауызға қақпақ қойған заманда Еуропада жүріп, бір өзі ұлт ұранын көтерген қайран Хасекең ғой – ол! Біз әлі аттарын атай алмай жүргенде, Алаш қайраткерлерін жоқтаған да, зерттеген де – сол азамат болатын. Ширек ғасыр бойы «Азаттық радиосы» арқылы тынбай естілген құдыретті дауыс әлі құлағымызда. Хасен Өралтай…

Менің «Таңғажайып дүние» атты ғұмырнамалық романымды оқыған кісі атамыз Күдері биден: Ахмет, Жұмаділ, Шаяхмет, Нұрахмет есімді төрт ұл, Дүрия, Шағи, Ырысжан, Гүлістан деген төрт қыз қалғанын білетін болар. Ахметтен де бес ұл тараған: Баяхмет, Баяқыш (гимназияда оқып жүрген кезінде қайтыс болды), Рақыш, Әнуарбек, Талғатбек... Бүгінгі әңгімеміз Ахмет атамның тұңғышы, берітінде, Қазақстанға келген соң «Жуңгу шал» атанған Баяхмет ағамыз жайында болмақ. Ахмет атам өзін дін жолына арнаған, жасында медіресе бітірген оқымысты кісі еді. Ол берітінге дейін Сібетіде әкесі Күдері би салдырған…

(Алтынбек Сәрсенбайұлының қазасына сегіз жыл толуына арналған жиналыста сөйленген сөз) Алтынбектің арамыздан кеткеніне сегіз жыл болды. Оның орны толмай үңірейіп тұр. Алтынбектің қазасынан соң, елдегі оппозиция, демократиялық күштер әлсіреп қалды. Алтынбекті билік неге өлтірді? Қорыққанынан! Қазақта: «Қорқақ – кісі өлтіреді» деген сөз бар. Ісі шикі, арты, ары таза емес адам – қорқақ болар. Биліктің айналасындағылар: «Інімізге су құйылмаса неғылсын!» деп қорықты. Әсіресе Алтынбек көзі тірісінде билікке қатысты, саяси жүйеге қатысты жазған үш-төрт мықты-мықты мақаласы оларды қатты үркітті. Алтынбектің билікке қатысты…

(Шыңжаңдағы ұлт-азаттық күресінің даңқты қаһарманы Қалибек Хакімнің туғанына – 100 жыл) Әбден жүгіне жетіп арықтаған көтерем малдың да жілігінде болар-болмас жылтыраған май болады екен. Сол май сарқылып, түгелдей қаракемікке айналған кезде жаңағы көтерем орнынан тұра алмай қалады. Қарап отырсаңыз, жеке адам мен тұтас бір халықта да осыған ұқсас бір хал бар. Өзгеге бодан болып, құлдық қамытын киіп жүрген ұлттың да жүрегінде бостандыққа деген бір сәуле өшпейді. Қашан қара тұяқтан хал кеткенше азаттыққа ұмтылады. Сол үміт шырағы өшкен күні жаңағы ұлт…

(ғұлама­ғалым Балқаш Бапинның туғанына 70 жыл) Дүниенің төрт бұрышында тарыдай шашылып, бытырап кеткен қазақтардың басын қосу идеясы – бұл күнде көптің көңіліне ұялаған, әркімдер­ақ қысылмай айта беретін, әдеттегі нәрсеге айналды. Біраз уақыт үзіліп қалған қазақ көші соңғы жылдары қайта жалғасып, әр елдегі қандас бауырларымыз ата­мекенге оралып та жатыр. Бірақ сол көш қалай басталды? Елуінші, алпысыншы жылдар аралығында үстінен құс ұшырмай тұрған империялар шекарасын алғаш рет қазақ көші қалай бұзып өтті? Бұл мәселе – азаматтық тарихымызда әлі күнге дейін зерттелмей, айтылмай…

Өзге кәсіпке өресі жетпей, қолтығы кең қара сөзден қоныс тапқан, сөйтіп, «ерінбеген етікші болады» деген ұстаныммен жазушы атанып, әдебиетте қара көбейтіп жүрген көп жазғыштардан басқа, сол әдебиет үшін жаралған, мына жарық дүниеге белгілі бір миссия атқару үшін келген, ат төбеліндей нысаналы таланттар болады. Олар өзіне дейін айтылмаған ақиқаттарды айтады, өз дәуірінің шежіресін жасап, әдебиетке тың өріс ашып қана қоймай, шындық жолында басын қатерге тігіп, ұлт рухын көкке көтереді. Өз басым бүгін сөз болып отырған марқұм Жақсылық Сәмитұлын осындай төтенше топқа…

Газетіміздің өткен жылғы №47-48 санында (24.12.2008 ж.) тарих ғылымының кандидаттары Бейбіт Қойшыбаев пен Самат Өтениязовтың «Нағыз Аблайды білеміз бе?» деген мақаласы жарық көрген еді. Материал басылым бетінде жарияланысымен, редакцияға Қазақстанның халық жазушысы Қабдеш аға Жұмаділов хабарласты. Мақала туралы айтар ақиқатым бар еді деген қаламгер: «Біз бүгін Абылайды жоққа шығарсақ, ертең Әл-Фараби мен Абайға да ауыз салатын шығармыз», - деп, қатты ашуға мінгендей көрінді. Төменде Б.Қойшыбаев пен С.Өтениязов жазған мақаланың бұрыстығын дәлелдеген Қабдеш ағаның әңгімесін оқыңыздар. Басқа басылымдарға қарағанда, шындық пен…